روز شما بخیر همراهان عزیز

در این مقاله می خواهیم درجه بندی نشریات علمی را در ایران مرور کنیم. در حالت کلی در ایران سه نوع نشریه داریم که اعتبار و درجه علمی آنها از سوی یکی از سه ارگان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، و حوزه علمیه تعیین می شود و به ترتیب اعتبار عبارتند از:

مقالات علمی-پژوهشی:

هر مقاله ای که به دنبال جستجوی حقایق و برای کشف بخشی از معارف و نشر آن در  میان مردم و به قصد حل مشکلی یا بیان اندیشه ای در موضوعی از موضو ع های علمی، از طریق مطالعه ای نظام مند، برای یافتن روابط اجتماعی میان پدیده های طبیعی به دست آید و از دو خصلت اصالت و ابداع برخوردار باشد و نتایج آنها به کاربردها، روشها و مفاهیم و مشاهدات جدید در زمینه علمی با هدف پیشبرد مرزهای علمی و فن آوری منجر گردد، علمی – پژوهشی قلمداد می شود.
مخاطبین اصلی این گونه مجلات پژوهشی، اساتید دانشگاهها، دانشجویان دوره های دکتری و کارشناسی ارشد، پژوهشگران شاغل در مراکز علمی، تحقیقاتی و تولیدی هستند.

 

 مقالات علمی-ترویجی:

این گونه مقالات به مقالاتی گفته می شود که به ترویج یکی از رشته های علوم می پردازد و سطح آگاهیها و دانش خواننده را ارتقاء می بخشند و او را با مفاهیم جدید علمی آشنا می سازد. این گونه مقالات می توانند به صورت تألیف و یا ترجمه باشند . اصولاً مقالات ترویجی فقط برای اشاعه دانش بشری و عالمانه کردن آن و جهان پیرامونی آن است و هدف دیگری ندارد.
اینگونه مجلات دستاوردهای علمی، فنی و حرفه ای آموزنده و جالب را به زبانی ساده برای افراد دارای تحصیلات دانشگاهی، دانش آموزان سالهای بالای دبیرستانها، صنعتگران، مخترعین، مبتکرین و افراد دارای تحصیلات غیرکلاستیک ارائه میدهند.

انواع مقاله ترویجی:

۱- ارایه روایتی از دانش موجود در حیطه و زمینه خاص که این روایت بر اساس مقالات چاپ شده در آن زمینه ارایه می‌گردد.

۲- مقاله سیستماتیک ریویو یا مطالعه نظام مند؛ برای پاسخگویی به یک سوال خاص در راستای ادبیات پژوهشی موجود درباره یک حیطه خاص.

۳- فراتحلیل؛ که یافته‌های سایر پژوهش‌ها را در یک زمینه و حیطه خاص ترکیب می‌کند و معمولاً ارزیابی از میزان تاثیر یک مداخله یا درمان بر روی یک مشکل را مورد بررسی قرار می‍‌ دهد.

برعکس تصوری که بسیاری از محققان دارند مقاله علمی پژوهشی یا علمی ترویجی در ماهیت خود برتری نسبت به یکدیگر ندارند. اما وقتی از سوی مجلات با کیفیت مورد پذیرش قرار می‌گیرند ارزش و اعتبار پیدا می‌کنند. بسیاری از مقالات علمی ترویجی هم اکنون در مجلات بسیار قوی دنیا منتشر می‌شود. همچنین این تصور که مقاله علمی و ترویجی راحت‌تر و آسان تر از مقالات علمی پژوهشی هستند نیز تصوری بسیار نادرست است.

 

مجلات علمی- تخصصی:

این مجلات معمولا وابسته به برخی سازمان ها و نهادهای خاص بوده و مباحث تخصصی در یک زمینه را مطرح می کنند و نویسندگان مختلف می توانند مطالب خود را برای این مجلات ارسال کنند. نکته قابل توجه در مورد این نوع مجلات این است که این مجلات معمولا هیچ گونه امتیاز و مجوز علمی را از ارگان های زیربط مثل وزارت علوم، تحقیقات  و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا حوزه علمیه دریافت نکرده اند و صرفا به منظور اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی های قشر خاصی از افراد جامعه در زمینه های تخصصی به چاپ مطالب می پردازند.

مثل مجله علمی – تخصصی رشد که وابسته به وزارت آموزش و پرورش بوده و به فعالیت در زمینه مباحث آموزشی می پردازد.

***

مقاله مروری چیست؟

یک مقاله مروری تحقیقات اخیر در یک موضوع  تحقیقی را برای فهم و درک بهتر افراد به گونه ای خلاصه سازماندهی می‌کند. هدف از نوشتن مقاله مروری فراهم کردن یک دیدگاه به خوبی سازماندهی شده و کامل از کارهای انجام شده در یک موضوع تحقیقی به شیوه خلاصه شده است.

در این نوع مقاله نیاز نیست همه جزئیات ذکر شود. اما باید به جزییات همه کارها به یک میزان پرداخته شود. در نوشتن مقاله مروری مطمئن باشید که همه کارهای انجام شده را پوشش می دهید و دقت کنید که ساختار منطقی مقاله به درستی نوشته شود.

شما باید در هر موضوع تحقیقی حداقل ۵-۸ مقاله را خلاصه کنید و نظرات خود در مورد روش مورد استفاده هر مقاله و مقایسه آن با روش‌های دیگر را ذکر کنید. باید یک بررسی نقادانه درباره کارهای انجام شده پیشین از چندین دیدگاه انجام دهید و به پیش بینی‌ها و پیشنهادات خود درباره کارهای آینده بپردازید. سعی کنید مقاله مروری شما حرف جدیدی را بیان کند.

دقت کنید که هر چه که در مقاله مروری می‌نویسید باید به قلم خودتان باشد.

سه نوع مقاله مروری داریم:

۱- مرور روایتی

۲- مرور نظام مند

۳- فراتحلیل

ساختار مقاله :

یک مقاله مروری از به هم چسباندن مقالات دیگر به وجود نمی‌آید. اجزای ساختار مقاله مروری با اجزای مقاله تجربی مشابهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد. عمده‌ترین تفاوت در بدنه اصلی مقاله است. بدنه اصلی مقاله تجربی به ترتیب شامل مقدمه، روش، نتایج و بحث است؛ در حالی که بدنه اصلی مقاله مروری به ترتیب شامل مقدمه، ترکیب نتایج و نتیجه‌گیری است.

ساختار معمول مقالات مروری

– عنوان

– چکیده

– مقدمه

– بدنه مقاله

– نتیجه گیری و کارهای آینده

– منابع